Zatürre (Pnömoni) ve Akciğer Filmi (Göğüs Röntgeni)
Zatürre, akciğer dokusunun genellikle bakteriyel, viral veya mantar enfeksiyonları sonucu iltihaplanmasıdır. Akciğer filmi (göğüs röntgeni), zatürre tanısında en sık kullanılan ve en değerli görüntüleme yöntemlerinden biridir. Hem zatürrenin varlığını doğrulamak hem de yerleşim yerini, yaygınlığını ve olası komplikasyonları değerlendirmek için kullanılır.
Akciğer Filmi (Göğüs Röntgeni) Nasıl Çekilir?
Akciğer filmi çekimi basit, ağrısız ve hızlı bir işlemdir. - Hazırlık: Genellikle özel bir hazırlık gerektirmez. Üzerinizdeki mücevher, gözlük, metal içeren giysiler, korseniz varsa çıkarmanız istenecektir. Hamile olma ihtimaliniz varsa mutlaka teknisyene bildirmelisiniz.
- Pozisyon: Radyoloji teknisyeni sizi röntgen cihazının önüne yerleştirir. Standart çekimler genellikle iki pozisyonda yapılır:
- Posteroanterior (PA) Pozisyon: En yaygın pozisyondur. Göğsünüzün ön kısmı film plakasına (veya dijital dedektöre) dayalı, çeneniz plakanın üstüne gelecek şekilde ayakta durursunuz. Kollarınızı yanlara açarak omuz bıçaklarınızın açılması sağlanır. Derin bir nefes alıp nefesinizi tutmanız istenir.
- Lateral (Yan) Pozisyon: Akciğerlerin derinliklerindeki ve arka kısımlarındaki lezyonları daha iyi göstermek için kullanılır. Vücudunuzun bir yanı plakaya dayalı, kollarınız başınızın üzerinde olacak şekilde ayakta durursunuz. Yine derin nefes alıp tutmanız istenir.
- Çekim: Teknisyen odadan çıkar ve sizden derin bir nefes alıp nefesinizi tutmanızı ister. Bu, akciğerlerinizin maksimum genişlemeyle görüntülenmesini sağlar. Röntgen tüpü saniyenin çok kısa bir anı için X-ışını (röntgen ışını) gönderir. Işınlar vücudunuzdan geçerek arkadaki plaka/dedektör üzerinde görüntü oluşturur. Çekim anında hiçbir şey hissetmezsiniz.
Akciğer Filminin Yorumlanması (Radyolojik Değerlendirme)
Çekilen film, bir radyolog (görüntüleme uzmanı doktor) tarafından detaylı bir şekilde incelenir ve yorumlanır. Radyolog, filmde zatürreye işaret edebilecek aşağıdaki bulguları arar:
- Dansite Artışı (Beyazlaşma/Bulanıklık): Sağlıklı akciğer dokusu hava içerdiği için röntgende siyah renkte görünür. Zatürre durumunda, hava kesecikleri (alveoller) iltihaplı sıvı (eksüda) ile dolar. Bu sıvı, X-ışınlarının geçişini engelleyerek o bölgenin filmde daha beyaz/bulanık (opak) görünmesine neden olur. Bu, zatürrenin en temel radyolojik bulgusudur.
- Yerleşim Yeri ve Yaygınlık:
- Lober Pnömoni: Bulanıklık genellikle akciğerin bir lobunu (büyük bölümünü) tamamen tutar ve keskin sınırlarla ayrılabilir.
- Bronkopnömoni (Lobüler Pnömoni): Bulanıklıklar daha yamalı tarzda, birkaç lobu dağınık şekilde tutabilir.
- Hava Bronkogramı: İltihaplı sıvı ile dolmuş alveollerin arasında kalan ve hala hava ile dolu olan bronşların (hava yolları) filmde siyah çizgiler şeklinde görülmesidir. Bu, konsolidasyonun (akciğer dokusunun sıvı ile dolması) tipik bir bulgusudur.
- Plevral Efüzyon: Zatürrenin bir komplikasyonu olarak akciğer zarı (plevra) ile akciğer arasında sıvı birikebilir. Bu, filmde akciğerin kenarında "kama" şeklinde bir gölge olarak görülür.
- Apseler ve Kaviteler: Bazı zatürre türlerinde (örneğin stafilokok pnömonisi) akciğer dokusunda içi sıvı dolu apseler veya hava-sıvı seviyesi olan kaviteler oluşabilir.
Önemli Uyarılar
- Akciğer filmi zatürre tanısında çok değerli olsa da tek başına yeterli değildir. Tanı, hastanın şikayetleri, fizik muayene bulguları ve kan testleri (özellikle beyaz küre sayısı ve CRP) ile birlikte değerlendirilerek konur.
- Zatürrenin erken dönemlerinde veya çok hafif seyrettiği durumlarda akciğer filmi normal görünebilir. Şüphe devam ediyorsa birkaç gün sonra film tekrarlanabilir veya Bilgisayarlı Tomografi (BT) gibi daha detaylı bir inceleme istenebilir.
- Akciğer filmindeki beyazlaşmalar her zaman zatürre anlamına gelmez. Tümörler, ödem, kanama veya diğer enfeksiyonlar da benzer görüntülere neden olabilir. Bu nedenle filmin bir radyolog tarafından yorumlanması şarttır.
- Zatürre tedavisi genellikle antibiyotiklerle yapılır. Tedavi sonrası iyileşmeyi takip etmek için genellikle 4-6 hafta sonra kontrol akciğer filmi çekilmesi önerilir.
Sonuç olarak, akciğer filmi zatürre şüphesi olan bir hastada tanıyı koymak, hastalığın ciddiyetini ve yaygınlığını belirlemek için vazgeçilmez bir tanı aracıdır. Ancak kesin tanı ve tedavi planlaması için mutlaka bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. |
.webp "Zatürre Belirtileri ve Tedavisi")
